Jongeren zijn overmoedig als het aankomt op internetveiligheid.

Vormen van cybercrime die jongeren treffen

Uit het Apestaartjaren-onderzoek blijkt dat jongeren verschillende soorten van online oplichting tegenkomen. Als we oplijsten wat het percentage is van jongeren dat 1 keer of meer in aanraking kwam met cybercrime, dan ziet de top 5 er als volgt uit:

• 38% Phishing 
• 25% Pretexting en social mediamisleiding
• 17% Hacking 
• 16% Ongevraagde publicatie van foto’s en video’s
• 13% Identiteitsfraude

Phishing kwamen ze het afgelopen jaar het vaakst tegen. Waarschijnlijk komen ze daar nog meer mee in contact dan ze zelf aangeven, maar gaat het aan hen voorbij of trappen ze erin. Uit de performantietest waar jongeren namelijk 8 situaties met phishing-mails, sms’jes of social media posts kregen, haalde slechts 41% er het goede antwoord uit.

Jongeren zouden veel berichten krijgen die bedoeld zijn voor volwassenen. Op basis van die inhoud, weten ze dat een bericht vals is: belastingen betalen ze nog niet, een boete kan niet aan hen gericht zijn. Die ‘context screening’ is een strategie met een houdbaarheidsdatum natuurlijk.

Als we jongeren vragen waar ouders of leerkrachten bang voor zijn, scoort ‘oplichting’ het hoogst. Gevolgd door ‘praten met onbekenden’ en ‘nudes of sexting’. Jongeren vinden die bezorgdheid onnodig. Cyberveiligheid lijkt een onderwerp voor volwassenen.

Digital armour: welke tools gebruiken jongeren voor online bescherming?

De tools of trucs die ze gebruiken om zich online te beschermen, zijn zeker niet verkeerd. Maar het kan beter: 16% van de jongeren geeft aan dat ze geen specifieke strategie gebruiken om zich te beschermen. Uit het Apestaartjaren-onderzoek blijkt dat 65% zelf zegt een sterk wachtwoord te kiezen. 40% deelt geen gevoelige informatie en 37% gebruikt verschillende wachtwoorden. Minder gekend of amper gebruikt, zijn de cookie- en spaminstellingen nakijken, 2-stapsverificatie en anoniem surfen.

Veilig wachtwoordgebruik valt te nuanceren

Ruim 2 op de 3 jongeren deelde al een wachtwoord met iemand anders. Meestal lijkt dat om ouders te gaan (52%) maar ook met vrienden (24%) of broer/zus delen ze een wachtwoord. Maar 30% heeft nog nooit een wachtwoord gedeeld. Vanuit veiligheidsstandpunt is wachtwoorden delen nooit een goed idee, ouders kunnen hun kinderen op een andere manier online monitoren.

Op basis van het percentage jongeren dat een sterk wachtwoord gebruikt (65%), denk je dat ze een goede ‘paswoordhygiëne hebben’. De praktijktesten nuanceren dat: 

• Jongeren overschatten de sterkte van wachtwoorden.
• Ze weten niet altijd goed wat een wachtwoord net sterk maakt: een grote groep heeft moeite om een sterk wachtwoord te genereren of te herkennen.
• Tweestapsverificatie lijkt minder gebruikt in de praktijk (16% versus 4%).
• Verschillende wachtwoorden gebruiken (37% in het onderzoek) lijkt in de praktijk uiteindelijk maar om enkele wachtwoorden te gaan.

Tieners voelen zich in het algemeen veilig online (75%, zie grafiek), dat blijkt uit het kwantitatief onderzoek. Maar goed ook, iedereen zou zorgeloos moeten kunnen surfen. Wanneer we daarnaar polsten aan het begin van een workshop, gaven ze zichzelf 3,6/5. Aan het einde van de workshop daalde dat cijfer.

Jongeren lijken minder zeker van hun stuk tijdens een workshop over cyberveiligheid, dan wanneer ze een vragenlijst invullen over datzelfde topic. De workshop toont aan dat jongeren gevoelig zijn voor internetveiligheid en we ze op dat vlak nog weerbaarder kunnen maken.